CİN
Gizlenmek, gizli kalmak, gözle görülmeyen gizli kuvvetler.
Cinlerin bir tek ferdine "cinnî" denir. "cânn" kelimesi cin ile eşanlamdır. Ğûl ve ifrit cinlerin değişik türleridir.
Islâm`dan önce Arabistan`da cinler, çölün "satyre" ve "nymphe"leri idi. Tabiat hayatının, insanların hükmü altına girmemiş ve düşman kalmış tarafını temsil ediyorlardı. Fakat Hz. Peygamber (s.a.s.)`in bey`ati esnasında cinler önemli ve bilinmeyen ilâhlar arasına girmekte idiler. Mekke Arapları cinler ile Allah arasında bir nesep yakınlığı bulunduğunu söylerler (es-Saffât, 37/158), onları Allah`ın ortakları mertebesine çıkarırlar (el-En`âm, 6/128) ve onlardan yardım dilerlerdi. (el-Cumua, 62/6)
Cinin varlığı Kur`an ve sünnet ile sabittir.
Hayat sahibi yaratıklar yalnız şu madde dünyasındaki insanlarla, çeşitlerini bilemediğimiz hayvanlardan ibaret değildir. Bir de ancak peygamberlerin ve asfiyâ (dinde yüksek mertebe sahibi kimseler)`nın gördüğü varlıklar vardır ki, bunlar melekler ile cinlerdir. Bunlar çeşitli şekillere girecek vazıyette yaratılmışlardır. Melekler Allah`a itaattan asla ayrılmazlar. Göklerde bulunurlar, ancak Allahu Teâlâ`nın emriyle yeryüzüne iner, tekrar göklere yükselirler. Cinler ise, insanlar gibi yeryüzünde bulunurlar. Müminleri ve kâfirleri vardır. Meleklerin ve cinlerin varlığı, Kur`an ve sünnetle sabit olduğundan, bunları inkâr etmek, Islâm akîdesini zedeler.
Cinler de insanlar gibi mükellef olup onlara da peygamberler gönderilmiştir: "Ey cin ve insan topluluğu; size, içinizden, ayetlerimi anlatan ve şu (korkunç haşr) gününüzün geleceğini haber verip sizi korkutan peygamberler gelmedi mi?" (el-En`âm, 6/130)
"Doğrusu biz (cinler) o hidayet rehberi (olan Allah`ın Peygamberini) dinlediğimizde hemen O`na inandık. Her kim bu suretle Rabbi`ne iman ederse o, ne hakkıeksilmekten, ne de zulme uğramaktan korkmaz. " (el-Cinn, 72/13)
"Şu vakti de hatırla ki, cinlerden bir kısmını Kur`an dinlesinler diye sana sevketmiştik. Onlar (Peygamber`in huzurunda) Kur`an dinlemeye hazır olunca (birbirlerine): "Susunuz (dinleyiniz)"dediler. Kur`an okunması bitirilince de döndüler ve inzâr etmek üzere kavimlerine gittiler. Ey kavmimiz. dediler: Biz bir kitap dinledik. Musa`dan sonra indirilmiş. O, kendisinden öncekini tasdik ile hakka ve doğru bir yola hidâyet ediyor. Ey kavmimiz, Allah`ın davetçisine icabet ve ona iman edin ki, Allah günahlarınızdan bir kısmını mağfiret etsin ve sizi elem verici bir azaptan korusun; ve her kim Allah`ın davetçisi (Peygamberi)ne icabet eylemezse arzda acız bırakacak değildir. Ve ona ondan başka sahip olacak veliler de yoktur. Öyleleri açık bir dalâlet içindedirler" (el-Ahkâf, 46/29-32)
Hadis râvileri Rasûlullah (s.a.s.)`ın, cin`i görüp görmediği konusunda farklı görüştedirler. Müslim`de, Abdullah Ibn Mes`ud (r.a.)`dan rivayete göre, Peygamber Efendimiz cinni`lerin davetine icabet buyurmuş, onları görmüş ve irşad etmiştir. Buhârî ve Müslim`in, Ibn Abbas`tan rivayetlerine göre ise, Hz. Peygamber ashabıyla "Ukaz" panayırına giderken "Nahle"de sabah namazını kıldırmış, bir grup cin gelip Kur`an dinlemiş ve müslüman olmuştur. Bu durumu Cenâb-ı Hakk, Hz. Peygamber Efendimize Cin sûresinin ilk ayetlerinde haber vermiştir. (el-Cin, 72/1-3).
Müfessir Imam Kurtubî, bu iki rivayeti şu şekilde yorumlar: Ibn Abbas`ın rivayetine göre, Hz. Peygamber o olayda, cinni görmemiş; onların Kur`an dinleyip müslüman olduklarını, Cenâb-ı Hakk daha sonra haber vermiştir. Fakat bu olayla Ibn Mes`ud`un rivayet ettiği olay farklıdır. Nitekim Ibn Mes`ud (r.a.) şöyle demiştir: "Bir gece Hz. Peygamber (s.a.s.) ile beraberdik. Derken aramızdan kayboldu. Vadılerde, dağlarda aradık bulamadık. O geceyi hep endişe içinde geçirdik. Nihayet sabah olunca bir baktık ki Hîra* tarafından geliyor. "Ya Rasûlallah dedik, sizi kaybettik. Aradık bulamadık. Bu yüzden bütün gecemiz endişe içinde geçti." şöyle buyurdu: "Bana cin(ler)den bir davetçi geldi. Onunla beraber gittim. Onlara Kur`an okudum" (Kurtubî, el-Camî`li-Ahkâmi`l-Kur`an, Beyrut 1967, XIX, 2 vd.)
Cinler gaybı bilemezler. (Sebe, 34/14) Allah`ın peygamberlerine bildirdiği şeyleri öğrenemezler: "Şüphe yok ki onlar (meleklerin sözünü) işitmekten kat`i surette azledilmişlerdir. " (eş-Şuarâ, 26/212)
Cinler insanlardan önce yaratılmışlardır, Kur`an-ı Kerîm`de çok zehirli bir ateşten yaratıldıkları haber verilir:
"Cânnı da, daha önce çok zehirli ateşten yarattık. " (el-Hicr, 15/27)
Cinlerin erkek ve dişi olanları vardır. Evlenirler, çoğalırlar, yerler, içerler. Ihtiyarı, genci vardır. Cinler de mükellef olup insanlar gibi Allah`ın emir ve yasaklarına uymak zorundadırlar: "Ben cinleri ve insanları ancak ibadet etsinler diye yarattım. " (ez-Zariyat, 51/56).
Cinlerin yaratılışlarıß türlü şekillere girmeye, ağır işler görmeye elverişlıdır. Nitekim Kur`an`da ifade olunduğuna göre (en-Neml, 27/39), Hz. Süleyman Belkıs`ın tahtını Yemen`den getirmek isteyince, bir cin, daha sen makamından kalkmadan ben sana onu getiririm, benim herhalde buna yetecek gücüm var demiştir. Süleyman (a.s.) Kudüs`te, getirilecek taht Yemen`deydi. Onu bir saniyede getirmek büyük bir hız ve güce sahip olmak demekti. Süleyman peygamber, cinleri ağır ve güç işlerde çalıştırmıştır.
"Süleyman (a.s.)`ın önünde, Rabbı`nın izniyle iş gören bazı cinler de vardı. Içlerinden kim bizim emrimizden ayrılıp saparsa ona çılgın azabdan tattırdık. " (Sebe, 34/12).
Şeytan da cinlerdendir. Allahu Teâlâ kendisini Hz. Adem (a.s.)`e secde etmekle mükellef tutmuş; şeytan ise, kendisinin ateşten, Adem`in topraktan yaratıldığını ileri sürerek secde etmemiştir. Bunun üzerine Allahu Teâlâ onu rahmetinden kovmuş o da kâfir olmuştur (el-Bakara, 2/24) Şeytanların amiri durumundaki şeytana Iblis denir. Şeytan, insanları azdırmak için çeşitli yollara başvurur. Ondan sakınmak gerekir:
"Ey Ademoğulları, Şeytana tapmayın. Çünkü o sizi Rabbınız`dan ayıran bir düşmandır, diye size emretmedim mi?" (Yaşın, 36/60)
"Şeytan sizin için yaman bir düşmandır. Bu sebeple siz de onu düşman edinin. " (el-Fatır, 35/6).
Hz. Peygamber (s.a.s.) de şöyle buyurmuşlardır:
"Allah sizden her biri için, bir cinni arkadaş kılmıştır. " Ashab: "Size de mi yâ Rasûlallah?" diye sorduklarında, Rasûlullah: "Bana da ancak Allah ona karşı bana yardım etti de, o (cin) müslüman oldu, artık o, bana ancak hayır emrediyor. " buyurdu. (et-Tâc, V, 233).
Bu hadisten anlaşılıyor ki, şeytan insanı saptırır. E l-i Sünnet inancına göre, şeytan, insanın vücuduna da, aklına da zarar verir.
Felsefecilerin çoğu, özellikle Ibn Sina ve Farabî cinlerin varlığını kabul etmezken; bazıları bunu kabul etmişlerdir. Bunlar cinlere süflî ruhlar adını vermektedirler. Bunların ervâh-ı felekiyyeden daha süratli cevap verdiklerini fakat onlardan daha zayıf olduklarını iddia etmişlerdir.
Buna karşılık peygamberlere inanan ve belli şerîatlara sahip olan milletler, cinlerin varlığını tereddütsüz kabul etmişler; ancak mahiyetleri hususunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Kimileri; cinler, havâî, yani rüzgârdan yaratılmış, çeşitli şekillere girebilen canlılardır, demişlerdir. Bazıları ise bunların, cevher olduklarını; â`râz* ve ecsâm olmadıklarını söylemişlerdir. Bu cevherleri de mahiyetleri muhtelif bazı kısımlara ayırmışlardır: Bazıları iyi, salih ve hayırseverdirler. Bazıları ise kötü, aşağılık ve kötülükseverdirler. Sayılarını ancak Allah bilir.
Bazı fırkalar da cinlerin cisim olmakla beraber, mahiyetlerinin farklı, sıfatlarının bir olduğunu söylemişlerdir. Sıfatları ise uzayda yer kaplamaları; uzunluk, genişlik ve derinlik gibi üç boyutlu olmalarıdır. Cinler; latıf, keşif, ulvî ve süflî kısımlara ayrılırlar. Hevâî cism-i latîflerin, mahiyet itibariyle, diğer cisim türlerine benzemesi imkânsız bir olay değildir. Binaenaleyh bunların, kendilerine özgü ilimleri vardır, insanların yapamayacakları acaip ve zor işleri yapabilir, çeşitli şekillere girebilirler. Bu da Cenâbı Allah`ın onlara bu gücü vermesi sayesinde olur. Bazı fırkalar da, cisimlerin mahiyet itibariyle birbirine eşit olduğunu, hayat için bünyenin şart olmadığını söylemişlerdir. Imam Ebu`l-Hasan el-Eş`arî ile izleyicileri bu görüştedirler.
Mu`tezile ise bu görüşü ve buna paralel olarak cinlerin varlığını kabul etmemiştir. Bunlar, hayat için bünyenin şart olduğunu, zor işler yapabilmek için bünyenin katı olmasını bir şart olarak ileri sürmüşlerdir. Bu görüş, çoğunluk tarafından reddedilmiştir. Çünkü bu görüşte olanlar, harikulâde olayları inkâr, varlığı kitap ve sünnet ile sabit olan şeyleri reddetmiş oluyorlar.
Cinler de, Islâm dini açısından iki kısımda incelenirler: Mümin olanlar, kâfir olanlar. Insanlar gibi cinler de, Peygamberimize iman ile mükelleftirler. Çünkü Peygamberimiz onlara da gönderilmiştir. Binaenaleyh ona iman eden, müminler grubuna dahil olur; müminlerle birlikte Cennet`e girer. Ona iman etmeyenler ise şeytanlarla beraber olur; Cehennem`i boylar.
Cinler islâm dini ile mükellef oldukları için, onların da bundan haberleri olması ve Islâm dininin onlara da tebliğ edilmesi lâzımdır. Işte burada cinlerle peygamberimizin temas şekli ortaya çıkıyor.
Cinler henüz peygamberimizin bi`setinden haberdar değillerken göğe çıkar, mele-i âlâ`da konusulan şeyleri kulak hırsızlığı ederek çalarlardı. Buna bir çok şey ilâve eder, insanlara aktarırlardı. Peygamberimizin bi`setinden cinlerin haberi yoktu. Her zamanki gibi gökten bir şeyler öğrenmeye kalkıştılar; fakat yakıcı ateşlerle, şiddetli bekçilerle karşılaştılar. Bundan irkilerek sebebini araştırmaya başladılar. Yeryüzüne akın ettiler. Içlerinden bir grup, Peygamberimiz`i ashabı ile birlikte Nahle`de namaz kılarken buldu. Okuduğu Kur`an`ı dinlediler; güzelliği ve mükemmelliği karşısında hayret ettiler. Bunların üç ilâ on veya dokuz nefer oldukları ifade edilmektedir.
Peygamberimiz (s.a.s.) onlara Islâm`ı öğretti (Müslim, 1, 332; Kitabu`s-Salat, hadis no: 150-153; Ebû Davûd, 1,10, hadis no: 39). Şurasını hemen hatırlatmak gerekir ki cinler, bize tamamen aykırı yaratıklardır. Onların Islam ile mükellef olmalarının şekli nedir; bunu ancak Allah ve Rasûlü bilirler. Bize sadece buna inanıp iman etmek gerekir.